เรื่องกิริยาวิเสสนะ

บทหรือศัพท์ที่ทำกิริยาให้แปลก เรียกว่า กิริยาวิเสสนะ
เหมือนบทคุณที่เป็นวิเสสนะของนามนาม ฉะนั้น มีข้อที่ควรกำหนด ดังนี้

๑. ที่เป็นศัพท์แจกด้วยวิภัตติได้ ต้องเรียงเป็นรูปทุติยาวิภัตติเท่านั้น
และต้องเป็นเอกวจนะอย่างเดียว วิภัตติอื่นและพหุพจน์ไม่ใช้
ที่เป็นอัพยยศัพท์ คงไว้ตามเดิมจะแปลงไม่ได้

๒. กิริยาวิเสสนะของบทกิริยาที่เป็น อกรรมธาตุ
นิยมเรียงไว้หน้า และชิดกิริยา
อุ. ธมฺมจารี สุขํ เสติ. มหาวิรวํ วิรวึสุ, สุสุขํ วต ชีวาม.

๓. ถ้ากิริยาที่เป็น สกรรมธาตุ และที่บทอวุตตกรรม ขยายด้วย
จะเรียงไว้หน้าหรือหลังก็ได้
อุ. เอวํ พาลปุคฺคโล โถกํ โถกํปิ ปาปํ อาจินฺนโต วฑฺฒนฺโต ปาปสฺส ปูเรติ.
หรือจะเรียงว่า
อุ. เอวํ พาลปุคฺคโล ปาปํ โถกํ โถกํปิ อาจินฺนโต วฑฺฒนฺโต ปาปสฺส ปูเรติ. ดังนี้ก็ได้


จาก หนังสือคู่มือ ฝึกหัดแต่งไทยเป็นมคธ สำหรับ ป.ธ.๔-๕-๖
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์(มานิต ถาวโร ป.ธ.๙) อดีตกรรมการแผนกตำรา มหามกุฏราชวิทยาลัย
ในพระบรมราชูปถัมภ์และมหาเถรสมาคม