การแปลประโยคเลียนแบบ ประโยคเลียนแบบ คือ ประโยคมีกิริยาคุมพากย์เป็นบทเดียวกัน หรือที่มีข้อความรูปแบบเดียวกัน ท่านจะเรียงกิริยาคุมพากย์ หรือข้อความ รูปแบบเดียวกันไว้ในประโยคต้น ๑ บท และที่ประโยคท้าย ๑ บท และเรียงบทอื่นๆ ที่ไม่ซ้ำกันไว้ ส่วนบทที่ซ้ำกันท่านจะไม่เรียง แต่เวลาแปลต้องยกกิริยาบทนั้น และบทที่ซ้ำกันนั้น ขึ้นมาแปลในประโยคอื่นด้วย ตัวอย่าง เอเก ทิฏฺฐํ มงฺคลนฺติ วทนฺติ เอเก สุตํ เอเก มุตํ บางพวกกล่าวว่า สิ่งที่เห็นแล้วเป็นมงคล บางพวกกล่าวว่า สิ่งที่ได้ยิน เป็นมงคล บางพวกกล่าวว่า อารมณ์ที่ทราบแล้วเป็นมงคล ฯ(มงฺ.๑/๕) รูปประโยคเต็ม คือ เอเก ทิฏฺฐํ มงฺคลนฺติ วทนฺติ เอเก สุตํ มงฺคลนฺติ วทนฺติ เอเก มุตํ มงฺคลนฺติ วทนฺติฯ เต หิ เทฺว อนตฺเถ ลนฺตีติ พาลา, เทฺว อตฺเถ ลุนนฺตีติ พาลาติ จ วุจฺจนฺติ ฯ ความจริง ชนเหล่านั้น ท่านเรียกว่า คนพาล เพราะอรรถวิเคราะห์ว่า ย่อมถือเอาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ทั้ง ๒ และท่านเรียกว่า คนพาล เพราะอรรถวิเคราะห์ว่า ย่อมตัดรอนประโยชน์ทั้ง ๒ ฯ (มงฺ.๑/๑๕) รูปประโยคเต็ม คือ เต หิ เทฺว อนตฺเถ ลนฺตีติ พาลาติ วุจฺจนฺติ จ เทฺว อตฺเถ ลุนนฺตีติ พาลาติ จ วุจฺจนฺติ ฯ (มงฺ.๑/๑๕) จีวรํ ปริโภเค ปริโภเค ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ ปิณฺฑปาโต อาโลเป อาโลเป เสนาสนํ ปริโภเค ปริโภเค (มงฺ.๑/๑๙๗) ประโยคเต็ม คือ จีวรํ ปริโภเค ปริโภเค ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ ปิณฺฑปาโต อาโลเป อาโลเป ปจฺจเวกฺขิตพฺโพ เสนาสนํ ปริโภเค ปริโภเค ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ (มงฺ.๑/๑๙๗) จีวรภิกษุพึงพิจารณาทุกๆ ขณะที่ใช้สอย บิณฑบาตภิกษุพึงพิจารณาทุกๆ คำกลืน เสนาสนะภิกษุพึงพิจารณาทุกๆ ขณะที่ใช้สอย วาจา คิราติ อิทํ วจีวิญฺญตฺตินิทฺเทเส อาคตํ วาจํ สนฺธาย วุตฺตญฺเจ ยุชฺชติ ฯ มุสาวาทสิกฺขาปทวิภงฺเค เจ น ยุชฺชติ ฯ(มงฺ.๑/๒๔๑) ประโยคเต็มคือ วาจา คิราติ อิทํ วจีวิญฺญตฺตินิทฺเทเส อาคตํ วาจํ สนฺธาย วุตฺตญฺเจ ยุชฺชติ ฯ มุสาวาทสิกฺขาปทวิภงฺเค อาคตํ วาจํ สนฺธาย วุตฺตํ เจ น ยุชฺชติ ฯ(มงฺ.๑/๒๔๑) คำว่า วาจา คิรา นี้หากกล่าวหมายเอาวาจาที่มาแล้ว ในวจีวิญญัตินิเทส ย่อมควร/ย่อมถูกต้อง หากกว่าหมายเอาวาจาที่มาแล้ว ในวิภังค์แห่งมุสาวาทสิกขาบท ย่อมไม่ควร/ย่อมไม่ถูกต้อง

 

วิธีแปลมคธเป็นไทย (ป.ธ. ๔ - ๙ )
ตามสำนวนสนามหลวงและสำนวนต่างๆ
พระมหาสาย สิริวณฺโณ
ป.ธ.๙. ศษ.บ., รป.บ., ศศ.ม.