เรื่อง น ปฏิเสธ
การใช้ น ปฏิเสธ มีข้อควรทราบเกี่ยวแก่ระเบียบนิยม ดังนี้
๑. ใช้ปฏิเสธกับกิริยาอาขยาต ให้คงไว้ในรูป น เช่น น กโรติ, น โหติ
จะใช้ในรูปที่แปลงเป็น อ ว่า อกโรติ, อโหติ ดังนี้ไม่ได้
ทั้งนี้ก็เพื่อป้องกันการสับสนมิให้พ้องกับ อ ต้นธาตุ อย่างเช่น อกาสิ, อโหสิ เป็นต้น

๒. ปฏิเสธกับกิริยากิตก์ ที่มิได้ใช้หมายประโยค อย่าง ตฺวา ปัจจัย
ไม่นิยมใช้ในรูป น เช่นว่า น กตฺวา, น หุตฺวา แต่นิยมแปลงเป็น อ เช่น อกตฺวา, อหุตฺวา,
การใช้ในรูป น นั้นมีน้อยที่สุด ดัง อุ. พฺรหฺมโรปิ เคหํ คนฺตฺวา........สตฺถารํ
เนว อภิวาเทตฺวา น ปฏิสนฺถารํ กตฺวา...........ฯ

๓. กิริยากิตก์ ที่ใช้หมายประโยคได้ ซึ่งสำเร็จมาแต่ ต อนีย ตพฺพ ปัจจัย
ให้คงไว้ในรูป น เป็น น กโต, น กรณียํ, น คนฺตพฺพํ ดังนี้ก็ได้
หรือจะแปลงเป็น อ แล้วใช้เป็นว่า อกโต, อกรณียํ, อคนฺตพฺพํ ดังนี้ก็ได้

๔. ที่ปฏิเสธนามหรือคุณ คงใช้ในรูปที่แปลงเป็น อ แล้ว
ตัวอย่าง อพฺรหฺมโร, อภาโว, อภพฺโพ เป็นต้น ที่ยังคงใช้ในรูป น นั้นมีจำนวนน้อย

๕. การเขียน ถ้าเป็น น ต้องเขียนให้ห่างจากบทปฏิเสธ เช่น
น คโต ทั้งนี้ยกเว้นแต่ที่เข้าสนธิด้วยสังโยควิธี อย่าง น ปภาเสติ เป็น นปฺปภาสติ.
จึงต้องเขียนให้ติดกับบทปฏิเสธ ถ้าแปลงเป็น อ แล้ว ต้องเขียนเข้าเป็นบทเดียวกันกับบทที่ปฏิเสธเสมอไปฯ
.................................................................................................................

จาก หนังสือคู่มือ ฝึกหัดแต่งไทยเป็นมคธ สำหรับ ป.ธ.๔-๕-๖
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์(มานิต ถาวโร ป.ธ.๙) อดีตกรรมการแผนกตำรา มหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์และมหาเถรสมาคม