๓๓ . เสวนาวรรค คือ หมวดคบหา

๔๗๗. วิสฺสาสา ภยมนฺเวติ.
เพราะความไว้ใจ ภัยจึงตามมา.
ขุ . ชา. เอก. ๒๗/ ๓๐.

๔๗๘ . อติจิรํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปิโย.
เพราะอยู่ด้วยกันนานเกินไป คนที่รักก็มักหน่าย.
ขุ . ชา. เตรส. ๒๗/ ๓๔๗.

๔๘๐ . เอกรตฺตํ ทฺวิรตฺตํ วา ทุกฺขํ วสติ เวริสุ.
อยู่ในพวกไพรีคืนเดียวหรือสองคืน ก็เป็นทุกข์.
ขุ . ชา. เอก. ๒๗/ ๓๔.

๔๘๑ . ทุกฺโข พาเลหิ สํวาโส อมิตฺเตเนว สพฺพทา.
อยู่ร่วมกับพวกพาล นำทุกข์มาให้เสมอไปเหมือนอยู่ร่วมกับศัตรู.
ขุ . ธ. ๒๕/ ๔๒.

๔๘๒ . ธีโร จ สุขสํวาโส ญาตีนํว สมาคโม.
อยู่ร่วมกับปราชญ์ นำสุขมาให้เหมือนสมาคมกับญาติ.
ขุ . ธ. ๒๕/ ๔๒.

๔๘๓. สุโข หเว สปฺปุริเสน สงฺคโม.
สมาคมกับสัตบุรุษ นำสุขมาให้.
ขุ . ชา. ทุก. ๒๗/ ๕๕.

๔๘๔ . นิหียติ ปุริโส นิหีนเสวี.
ผู้คบคนเลว ย่อมเลวลง.
องฺ . ติก. ๒๐/ ๑๕๘.

๔๘๕ . ทุกฺโข พาเลหิ สงฺคโม.
สมาคมกับคนพาล นำทุกข์มาให้.
ขุ . ชา. นวก. ๒๗/ ๒๖๕.

๔๘๖ . น สงฺคโม ปาปชเนน เสยฺโย.
สมาคมกับคนชั่ว ไม่ดีเลย.
ขุ . ชา. ทุก. ๒๗/ ๖๑.

๔๘๗ . ภทฺโท สปฺปุริเสหิ สงฺคโม.
การสมาคมกับคนดี เป็นความเจริญ.
ขุ . เถร. ๒๖/ ๔๐๕.

๔๘๘ . น ปาปชนสํเสวี อจฺจนฺตสุขเมธติ.
ผู้ไม่คบหาคนชั่ว ย่อมได้รับสุขส่วนเดียว.
ขุ . ชา. เอก. ๒๗/ ๔๖.

๔๘๙ . พาลสงฺคตจารี หิ ทีฆมทฺธาน โสจติ.
ผู้เที่ยวสมาคมกับคนพาล ย่อมเศร้าโศกสิ้นกาลนาน.
ขุ . ธ. ๒๕/ ๔๒.

๔๙๐. ยตฺถ เวรี นิวีสติ น วเส ตตฺถ ปณฺฑิโต.
ไพรีอยู่ในที่ใด บัณฑิตไม่ควรอยู่ในที่นั้น.
ขุ . ชา. เอก. ๒๗/ ๓๔.

๔๙๑ . สงฺเกเถว อมิตฺตสฺมึ มิตฺตสฺมิมฺปิ น วิสฺสเส.
ควรระแวงในศัตรู แม้ในมิตรก็ไม่ควรไว้ใจ.
ขุ . ชา. ทุก. ๒๗/ ๕๗.

๔๙๒ . น วิสฺสเส อวิสฺสฏฺเฐ วิสฺสฏฺเฐปิ น วิสฺสเส.
ไม่ควรไว้ใจในคนไม่คุ้นเคย แม้ในคนคุ้นเคย ก็ไม่ควรไว้ใจ.
ขุ . ชา. เอก. ๒๗/ ๓๐.

๔๙๓ . อนตฺถา เยว วฑฺฒนฺติ พาลํ ปจฺจูปเสวโต.
เมื่อคบหาคนพาล ย่อมมีแต่ความฉิบหาย.
นัย . ขุ. ชา. นวก. ๒๗/ ๒๖๕.

๔๙๔ . นาสฺมเส กตปาปมฺหิ.
ไม่ควรไว้ใจคนทำบาป .
ขุ . ชา. ทสก. ๒๗/ ๒๙๐.

๔๙๕ . นาสฺมเส อลิกวาทิเน.
ไม่ควรไว้ใจคนพูดพล่อย ๆ .
ขุ . ชา. ทสก. ๒๗/ ๒๙๐.

๔๙๖ . นาสฺมเส อตฺตตฺถปญฺ มหิ.
ไม่ควรไว้ใจคนเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว .
ขุ . ชา. ทสก. ๒๗/ ๒๙๐.

๔๙๗. อติสนฺเตปิ นาสฺมเส.
ไม่ควรไว้ใจคนที่แสร้งทำสงบเสงี่ยม.
ขุ . ชา. ทสก. ๒๗/ ๒๙๐.

๔๙๘ . อเปตจิตฺเตน น สมฺภเชยฺย.
ไม่ควรคบกับคนสิ้นคิด .
ขุ . ชา. ทุก. ๒๗/ ๘๔.

๔๙๙ . น สนฺถวํ กาปุริเสน กยิรา.
ไม่ควรทำความสนิทสนมกับคนชั่ว .
ขุ . ชา. ทุก. ๒๗/ ๕๕.

๕๐๐ . มาสฺสุ พาเลน สงฺคจฺฉิ อมิตฺเตเนว สพฺพทา.
อย่าสมาคมกับคนพาลซึ่งเป็นดังศัตรูทุกเมื่อ .
ขุ . ชา. นวก. ๒๗/ ๒๖๕.

อสนฺเต นูปเสเวยฺย สนฺเต เสเวยฺย ปณฺฑิโต
อสนฺโต นิรยํ เนนฺติ, สนฺโต ปาเปนฺติ สุคตึ.
บัณฑิตไม่พึงคบอสัตบุรุษ พึงคบสัตบุรุษ
เพราะอสัตบุรุษย่อมนำไปสู่นรก สัตบุรุษย่อมให้ถึงสุคติ.
( โพธิสตฺต) ขุ. ชา. วีส. ๒๗/ ๔๓๗.

ตครํ ว ปลาเสน โย นโร อุปนยฺหติ
ปตฺตาปิ สุรภี วายนฺติ เอวํ ธีรูปเสวนา.
คนห่อกฤษณาด้วยใบไม้ แม้ใบไม้ก็หอมไปด้วยฉันใด,
การคบกับนักปราชญ์ก็ฉันนั้น.
( โพธิสตฺต) ขุ. ชา. วีส. ๒๗/ ๔๓๗.

น ปาปชนสํเสวี อจฺจนฺตสุขเมธติ
โคธากุลํ กกณฺฏาว กลึ ปาเปติ อตฺตนํ.
ผู้คบคนชั่ว ย่อมถึงความสุขโดยส่วนเดียวไม่ได้,
เขาย่อมยังตนให้ประสบโทษ เหมือนกิ้งก่าเข้าฝูงเหี้ยฉะนั้น.
( โพธิสตฺต) ขุ. ชา. เอก. ๒๗/ ๔๖.

ปาปมิตฺเต วิวชฺเชตฺวา ภเชยฺยุตตมปุคฺคเล
โอวาเท จสฺส ติฏฺเฐยฺย ปตฺเถนฺโต อจลํ สุขํ.
ผู้ปรารถนาความสุขที่มั่นคง พึงเว้นมิตรชั่วเสีย
คบแต่บุคคลสูงสุด และพึงตั้งอยู่ในโอวาทของท่าน.
( วิมลเถร) ขุ. เถร. ๒๖/ ๓๐๙.

ปูติมจฺฉํ กุสคฺเคน โย นโร อุปนยฺหติ
กุสาปิ ปูติ วายนฺติ เอวํ พาลูปเสวนา.
คนห่อปลาเน่าด้วยใบหญ้าคา
แม้หญ้าคาก็พลอยเหม็นเน่าไปด้วยฉันใด,
การคบกับคนพาลก็ฉันนั้น.
( ราชธีตา) ขุ. ชา มหา. ๒๘/ ๓๐๓.

ยาทิสํ กุรุเต มิตฺตํ ยาทิสญฺจูปเสวติ,
โสปิ ตาทิสโก โหติ สหวาโส หิ ตาทิโส.
คบคนเช่นใดเป็นมิตร และสมคบคนเช่นใด,
เขาก็เป็นคนเช่นนั้น เพราะการอยู่ร่วมกันย่อมเป็นเช่นนั้น.
( โพธิสตฺต) ขุ. ชา. วีส. ๒๓/ ๔๓๗.

สทฺเธน จ เปสเลน จ ปญฺญวตา พหุสฺสุเตน จ
สขิตํ หิ กรยฺย ปณฺฑิโต. ภทฺโท สปฺปุริเสหิ สงฺคโม.
บัณฑิต พึงทำความเป็นเพื่อนกับคนที่ศรัทธา มีศีลเป็นที่รัก
มีปัญญาและเป็นพหุสูต , เพราะการสมาคมกับคนดี เป็นความเจริญ.
( อานนฺทเถร) ขุ. เถร. ๒๖/ ๔๐๕.

อุทฺธโต จปโล ภิกฺขุ มิตฺเต อาคมฺม ปาปเก
สํสีทติ มโหฆสฺมึ อุมฺมิยา ปฏิกุชฺชิโต.
ภิกษุผู้ฟุ้งซ่าน คลอนแคลน อาศัยมิตรชั่ว
ถูกคลื่นซัดย่อมจมลงในน่านน้ำใหญ่.
( อญฺญาโกณฺฑญฺ เถร ) ขุ. เถร. ๒๖/ ๓๖๖.

ธมฺมกาโม สุตาธาโร ภเวยฺย ปริปุจฺฉโก
สกฺกจฺจํ ปยิรุปาเสยฺย สีลวนฺเต พหุสฺสุเต.
พึงเป็นผู้ใคร่ธรรม ทรงไว้ซึ่งสุตะ เป็นผู้สอบถาม
เข้าไปนั่งใกล้ผู้มีศีลและเป็นพหุสูตโดยเคารพ.
( พุทฺธ ) ขุ. ชา. มหา. ๒๘/ ๓๓๒.

นิธีนํว ปวตฺตารํ ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ
นิคฺคยฺหวาทึ เมธาวึ ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช
ตาทิสํ ภชมานสฺส เสยฺโย โหติ น ปาปิโย.
เห็นบัณฑิตใด ผู้มีปกติชี้ความผิดให้ ดุจผู้บอกขุมทรัพย์ให้
ซึ่งมีปกติกล่าวกำราบ มีปัญญา, พึงคบบัณฑิตเช่นนั้น,
เมื่อคบท่านเช่นนั้น ย่อมประเสริฐ ไม่เลวเลย.
( พุทฺธ ) ขุ. ธ. ๒๕/ ๒๕.

นิหียติ ปุริโส นิหีนเสวี น จ หาเยถ กทาจิ ตุลฺยเสวี
เสฏฺฐมุปนมํ อุเทติ ขิปฺปํ ตสฺมา อตฺตโน อุตฺตรึ ภเชถ.
ในกาลไหน ๆ ผู้คบคนเลว ย่อมเลว คบคนเสมอกัน
ไม่พึงเสื่อม คบหาคนประเสริฐ ย่อมพลันเด่นขึ้น
เหตุนั้นควรคบคนที่สูงกว่าตน.
( พุทฺธ ) องฺ. ติก. ๒๐/ ๑๕๘.

ปสนฺนเมว อปฺปสนฺนํ วิวชฺชเย
ปสนฺนํ ปยิรุปาเสยฺย รหทํวุทกตฺถิโก.
บุคคลควรคบผู้เลื่อมใสเท่านั้น ควรเว้นผู้ไม่เลื่อมใส
ควรเข้าไปนั่งใกล้ผู้เลื่อมใส
เหมือนผู้ต้องการน้ำเข้าไปหาห้วงน้ำฉะนั้น.
( โพธิสตฺต ) ขุ. ชา. ปญฺ าส. ๒๘/ ๒๓.

ปิสุเณน จ โกธเนน มจฺฉรินา จ วิภูตินนฺทินา
สขิตํ น กเรยฺย ปณฺฑิโต ปาโป กาปุริเสน สงฺคโม.
บัณฑิตไม่ควรทำความเป็นเพื่อนกับคนส่อเสียด
คนมักโกรธคนตระหนี่ และคนเพลิดเพลินในสมบัติ
เพราะการสมาคมกับคนชั่วเป็นความเลวทราม.
( อานนฺทเถร ) ขุ. เถร. ๒๖/ ๔๐๕.

ภเช ภชนฺตํ ปุริสํ อภชนฺตํ น ภชฺชเย
อสปฺปุริสธมฺโม โส โย ภชนฺตํ น ภชิชติ.
ควรคบกับคนที่คบตน ไม่ควรคบคนที่ไม่คบตน
ผู้ใดไม่คบคนที่คบตน ผู้นั้นชื่อว่าไม่มีธรรมของสัตบุรุษ.
( โพธิสตฺต ) ขุ. ชา. ปญฺญาส. ๒๘/ ๒๓.

สพฺภิเรว สมาเสถ สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
สตํ สทฺธมฺมมญฺ าย สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจติ.
พึงสมาคมกับสัตบุรุษ พึงทำความสนิทสนมกับสัตบุรุษ
ผู้นั้นรู้ทั่วถึงสัทธรรมของสัตบุรุษแล้ว ย่อมหลุดพ้นจากทุกข์ทั้งปวง.
( สีวเทวปุตฺต ) สํ. ส. ๑๕/ ๘๐.